Tijdlijn: Cornelia VAN FRANKFOORT: Poot familie

	Datum	Gebeurtenis(sen)
1	1708	1708: Strenge winter : vorst van 24 December tot in Mei. 1708: Op 21 jarige leeftijd werd Johan Willem Friso (1687-1711) Stadhouder en Kapitein-generaal van Groningen.
2	1709	1709: De winter van 1709 was een zeer strenge, de prijs van levensmiddelen en graan schoot omhoog, wat hongersnood betekende voor de minder gesitueerden.
3	1711	1711: Johan Willem Friso, erfstadhouder van Friesland, verdrinkt in het Hollands Diep.
4	1713	1713: Via Azi? en Rusland bereikt de (1e) veepest epidemie ons land.
5	1717	1717: Bij een stormvloed tijdens de kerstmis komen in Groningen en Friesland 5000 mensen om. 1717: In de nacht van 25 op 26 december werd door een noordwesterstorm de zee het land opgezweept. De storm treft vooral het noorden van het land en het aangrenzende Oost-Friesland. In Friesland kwamen zo'n 150 mensen om en veel vee. In Groningen kwamen 2091 mensen, 11.411 koeien, 3063 paarden, 1277 varkens en 20.923 schapen om, tenminste als we de beschrijvingen mogen geloven. In Oost-Friesland verdronken 2787 mensen en zo'n 155.000 stuks vee. 1717: Tijdens de Kerstvloed werden er in Groningerland 1430 huizen verwoest, terwijl er 2091 mensen verdronken, 11441 "hoornbeesten" 3063 paarden, 1277 varkens en 20923 schapen.
6	1720	1720: De pest heerst over Europa.
7	1723	1723: Grens tusschen Onstwedde en Pekela geregeld.
8	1729	1729: De Dokkumer Nieuwe Zijlen aangelegd. 1729: Willem IV stadhouder in de gewesten Friesland, Groningen, Drenthe en Gelderland.
9	1730	1730: De aardappel wordt in ons land geintroduceerd, een Zuid-Amerikaans product.
10	1731	1731: De paalworm teistert ons land, de worm vreet de palen in onze dijken op.
11	1735	1735: Jan Klatter, schuitvaarder van Pekela op Groningen.
12	1739	1739: De vroeg ingevallen strenge winter zorgt voor hongersnood.
13	1740	1740: Begin van 't koffiedrinken. 1740: Een strenge winter zorgt voor hongersnood. De winter valt al vroeg in de herfst van 1739. In de Achterhoek en Brabant wordt de bevolking geplaagd door hongerige wolven.
14	1745	1745: De landbouw wordt geconfronteerd met de tweede veepestepidemie.
15	1747	1747: Willem IV wordt erfstadhouder van alle gewesten. 1747: In Groningen en Friesland moesten de boeren passagegeld betalen bij het verweiden van hun weilanden op de grenzen. Nou hier hadden ze schoon genoeg van en ze vernielden het tolhek en staken de boel in de fik. Dit was het sein tot een massa beweging.
16	1748	1748: In Amsterdam worden op de Dam twee plunderaars opgehangen. 1748: In maart brak er een oproer uit in Groningen toen de geboorte van een Prins van Oranje, de latere Prins Willem V, werd afgekondigd. Het huis van Burgermeester Geertsema werd vernield, Ommelander boeren die al enige tijd in onmin leefden met het stadsbestuur, trokken met knotsen en stokken de stad in op zoek naar Lewe van Aduard. De magistraat moest voldoen aan de eis van de burgers; Het Stadhouderschap erfelijk verklaren. Onrust was er ook in Friesland, daar moesten de controleurs der belastingpachters het ontgelden. In Harlingen kwamen de schippers in opstand, zij trokken onder begeleiding van tamboers naar Leeuwarden. De Prins veraste vriend en vijand door er 3 regimenten uit Overijssel erna toe te sturen, dit om de rust te herstellen.
17	1750	1750: Het sterfjaar van Johann Sebastian Bach.
18	1751	1751: Willem IV overlijdt. Willem V wordt de eerste onbenoemde stadhouder.
19	1756	1756: De geboorte van Wolfgang Amadeus Mozart.
20	1758	1758: Strenge winters. In het voorjaar is er veel turfvervoer naar Duitsland.
21	1762	1762: Grens tusschen Westerlee en Pekela geregeld
22	1763	1763: De handel ligt bijna stil en er heerst een grote werkloosheid, dit zorgt voor onrust onder de bevolking.
23	1776	1776: De armoede onder de bevolking is groot. In Nederland worden vele armenhuizen gesticht.
24	1780	1780: De Vierde Engelse Zeeoorlog.
25	1781	1781: William Herschel ontdekt de planeet Uranus.
26	1784	1784: De Staten-Generaal verbiedt het dragen van oranje.
27	1787	1787: Propagandisten voor Oranje zoals Kaat Mossel in Rotterdam en Mooie Mie in Arnhem stookten het grauw op, met gevolg dat er overal oproer, relletjes en vernielingen ontstonden. Willem V moest optreden, maar hij durfde niet of hij kon niet. De Pruisische Koning Frederik van Pruisen had van de Gelderse Staten de vereiste toestemming gekregen om de Nederlanden binnen te trekken. Op 13 September kwamen zijn troepen begeleid door Van Hogendorp, de grens over. Alleen de nadering van dit leger zorgde voor grote onrust, Patriotten vluchtte het land uit richting Frankrijk. Wie niet tijdig zijn huis verliet, liep kans door de Pruisen naar de beruchte gevangenissen in Wesel gestuurd te worden. In Nederland waren de Patriotten verdreven en Willem V kreeg een royale compensatie.
28	1789	1789: George Washington wordt de eerste President van de Verenigde Staten van Amerika. 1789: Bestorming van de Bastille en het begin van de Franse Revolutie.
29	1794	1794: Na een veldslag bij Fleuris op 26 juni 1794 walsten de Fransen opnieuw over Belgie. In september sloeg de Fransman Pichegru met succes het beleg rond 's Hertogenbosch, op 16 0ctober capituleerde Venlo voor Jourdan, Maastricht viel na een belegering van 6 weken en op 7 november ging Nijmegen. De Patriotten vierde feest en danste rond de vrijheidsbomen en lieten hun woordvoerders de trappen der stadshuizen bestijgen.
30	1795	1795: De periode 1795-1814 wordt gekenmerkt door grote armoede, zelfs voor de hoge stand. 1795: Utrecht wordt bezet door het Franse leger. Willem V vlucht naar Engeland.
31	1796	1796: 1 Januari: Staats-Brabant en Drenthe worden als achtste en negende provincie toegelaten tot de Staten-Generaal. 16 Januari: Er vinden verkiezingen plaats voor een Nationale Vergadering. Dit is het hoogste staatsrechtelijke lichaam. De Vergadering is getrapt gekozen door mannen van 20 jaar en ouder met een vaste woonplaats, die de eed tegen het Stadhouderschap hadden afgelegd en niet van de bedeling leefden. 1 Maart: Eerste vergadering van de Nationale Vergadering. Belangrijke besluiten: 1.Scheiding van Kerk en Staat. 2.Gelijkstelling Joden met de Bataafse burgers. In maart 1796: Voor het eerst in de geschiedenis van dit land werden er nationale verkiezingen gehouden. Nederland werd na moeizaam discussi?ren over wie het kiesrecht mocht hebben, verdeeld in 126 kiesdistricten. Uit elke district kwam een afgevaardigde naar de Nationale Vergadering, die op maart 1796 voor het eerst bijeenkwam.
32	1797	1797: Kollumer Oproer. In de Franse tijd stonden Patriotten en Prinsgezinden soms fel tegen over elkaar. Dat was ook al zo voordat de Fransen ons land introkken. In het jaar 1797 bleek, dat de Oranjeliefde nog sterk leefde onder het gewone volk. Het kwam tot een uitbarsting, die bekend staat als het Kollumer Oproer. In de gemeente Kollumerland ontstonden onregelmatigheden. Op woensdag 18 januari 1797 werden de bewoners van Kollumerzwaag opgeroepen om na te gaan wie van hen geschikt waren voor de "burgerwapening". En op zaterdag 28 januari werd de bevolking van Burum opgeroepen. Onder hen was ook ene Abele Reitzes, de zoon van de weduwe van Reitze Abels. Toen Abele uit Kollum terug kwam, riep hij "Oranje Boven". Daarop werd hij in de nacht van 2 op 3 februari gevangen genomen. Eerst werd hij vastgezet in het Rechthuis te Kollum met het doel hem later over te brengen naar het blokhuis te Leeuwarden. De arrestatie van Abele was de druppel die de emmer deed overlopen. Uit het westen van de gemeente kwamen velen naar Kollum om Abele te bevrijden. Onderweg naar Kollum werden al enige huizen in brand gestoken. De mannen waren bewapend met zeisen, snoeimessen, sikkels, en alles wat maar kon dienen om de tegenstanders schrik aan te jagen. De kamer van de secretaris werd bezet. De secretaris werd gedwongen een verklaring te tekenen dat niemand deze daad met enig leed zou moeten betalen. Ook werd Abele Reitzes onder dwang vrij gelaten. Ondertussen werd echter het gezag in Leeuwarden gewaarschuwd. Er werd versterking gestuurd en een aantal oproerkraaiers werd gevangen gezet in de kerk, waaronder Jan Binnes van Oudwoude. De volgende dag kwamen aanhangers van deze Jan Binnes weer in grote getale naar Kollum. Aangevuld met mensen uit de Dongeradelen en Burum werden de troepen van de patriotten uit Kollum verdreven. Een detachement ruiters met friese paarden en twee veldstukken werd naar Kollum en omgeving gestuurd en de rust keerde weer. De volgende dagen werden in geheel noord en noordoost-friesland rebellen gevangen genomen. Er werden zware straffen opgelegd aan 168 gevangen genomen Prinsgezinden. Jan Binnes en (later) Salomon Levy werden ter dood gebracht, terwijl anderen hoge boetes kregen opgelegd.
33	1798	1798: Twee staatsgrepen in ??n jaar.
34	1799	1799: Op 31 december wordt de VOC formeel ontbonden. 1799: De Engelsen en Russen doen op 22-07-1799 een inval in Noord-Holland. De Bataafse vloot blijft afzijdig, want de oranje gezinde matrozen weigeren te vechten tegen de Oranjevlag.
35	1803	1803: Oorlog tussen Frankrijk en Engeland. De Engelsen veroveren de Nederlandse koloni?n.
36	1805	1805: Rutger Jan Schimmelpenninck raadpensionaris.
37	1806	1806: Het 3 Guldenmuntstuk wordt vervangen door de rijksdaalder. 1806: Willem V overlijdt in Brunswijk. Lodewijk Napoleon koning van Holland. 1806: Lodewijk Napoleon, de broer van Napoleon Bonaparte I, werd Koning van Holland in 1806, nadat de Bataafse Republiek afgeschaft was.
38	1807	1807: De ontploffing van het kruitschip in Leiden.
39	1808	1808: Oude Pekela heeft 3371 inwoners, Nieuwe Pekela heeft 3299 inwoners.
40	1810	1810: Het Koninkrijk Holland wordt bij Frankrijk ingelijfd.
41	1811	1811: De Engelsen veroveren Java als laatste kolonie van Holland. 1811: Invoering van de burgerlijke stand en kadaster.
42	1812	1812: Tocht naar Rusland.
43	1813	1813: De Fransen verlaten ons land. Koning Willem I aanvaardt de soevereiniteit als constitutioneel vorst. 1813: 16-19 oktober: Napoleon wordt verslagen in de Volkerenslag bij Leipzig. 30 november: Prins Willem Frederik landt bij Scheveningen. 2 december: Prins Willem Frederik (1772 - 1843) aanvaardt in de Nieuwe Kerk in Amsterdam de soevereiniteit als constitutioneel vorst (Koning Willem I).
44	1814	1814: Op 23 mei geven de Fransen hun laatste steunpunt, Delfzijl, op.
45	1815	1815: Willem I, koning der Nederlanden. 1815: Slag bij Waterloo.
46	1816	1816: Engeland geeft de koloni?n terug aan Nederland.
47	1817	1817: Hongerwinter door mislukte oogst.
48	1823	1823: In de nacht van 25 op 26 september 1823 werd Odoorn door een grote brand getroffen. Onder andere de pastorie werd verwoest. Vermoedelijk zijn bij deze brand de doop- en trouwboeken verloren gegaan, want van Odoorn is geen register over. Toch is er in ieder geval een doopboek over de jaren 1734-1811 geweest. Dit blijkt uit het volgende. In 1811 werden de maires van de Drentse gemeenten verplicht de geboorte- of doopprotocollen van de verschillende godsdienstige gezindheden over te nemen. in de naar aanleiding daarvan opgemaakte lijst van 2 mei 1812, die een opgave van overgedragen registers bevatte, staat dat de maire van Odoorn een doopboek over de jaren 1734-1811 heeft overgenomen. Uit de krant Odoorn, den 26 September: Ook onze gemeente heeft, hoezeer in mindere mate als Zuidlaren, Dalen en Beilen, de ramp getroffen, welke in een kort bestek van jaren zoo vele Drentsche dorpen en gehuchten heeft geteisterd. In de afgeloopen nacht omstreeks half twaalf uren ontdekte men brand in een onzer boeren huizen, en in minder dan ??n uur tijds waren drie boeren woningen en de pastorij door de vlammen verteerd. De heer predikant en deszelfs dienstmeid zijn met levensgevaar het, bij hunne ontwaking reeds brandende, huis ontkomen. Uit de pastorij is bijna niets geborgen, terwijl acht runderen en ??n varken een prooi der vlammen zijn geworden. Het is niet bekend waardoor deze brand ontstaan is.
49	1825	1825: De Java oorlog. Nederland begint een offensief tegen de Javaanse Vorsten.
50	1826	1826: Malaria maakt onder de 193.333 tellende Friesche bevolking m??r dan 4.000 dodelijke slachtoffers.
51	1827	1827: Veenhuizen wordt bevolkt door 1811 wezen en 680 bedelaars
52	1829	1829: Verboden in de kerken te begraven.
53	1830	1830: Onrust in Belgi?, gevoed door liberale en katholieke politici, leidt tot afscheiding van de Nederlanden.
54	1831	1831: De Europese staten erkennen een onafhankelijk Belgisch koninkrijk, met vorsten uit het Huis van Saksen-Coburg.
55	1832	1832: Cholera-epidemie in het zuiden van Drenthe
56	1835	1835: Eerste spoorlijn Haarlem - Amsterdam.
57	1838	1838: Glasfabriek gesticht te Nieuw-Buinen onder directie van J.C.A.Th?ne
58	1839	1839: Nederland erkent de onafhankelijkheid van Belgi?. 1839: Fotografie wordt uitgevonden.
59	1840	1840: Willem I doet afstand van de regering. Willem II wordt koning der Nederlanden.
60	1841	1841: Clemens en August Brenninkmeijer openen hun eerste winkel op de Oosterdijk in Sneek.
61	1842	1842: Scholten richt een aardappelmeelfabriek op in Foxhol
62	1844	1844: Zeer strenge winter en de 2 jaren daarop mislukken de aardappeloogsten. De bevolking lijdt honger. 1844: Oprichting van het Genootschap ter Bevordering van de Landbouw in Drenthe, later omgedoopt tot Drents Landbouw Genootschap (DLG).
63	1845	1845: Tweede glasfabriek gesticht te Nieuw-Buinen, de latere N.V.Meursing.
64	1846	1846: Voedselschaarste in Drenthe 1846: Emigratie naar Michigan (USA) uit Drenthe komt op gang. Eerste 56 Drenthen vertrekken.
65	1847	1847: Een duur jaar, een 6 ponds roggebrood kost 67,5 cent. 1847: De Asser gevangenis herbergt dat jaar 343 dieven en landlopers
66	1848	1848: Grondwetsherziening door Thorbecke. 1848: Aanleg van de weg Assen-Bareveld voltooid.
67	1849	1849: Koning Willem II overlijdt aan een hartinfarct. Op 12 mei wordt koning Willem III ingehuldigd. 1849: De Denen blokkeren de Pruisische havens. Op de rede van Delfzijl liggen in een maand 173 vreemde schepen.
68	1850	1850: Ridderschap in Drenthe afgeschaft. 1850: Drenthe telt 82 kilometer verharde weg: het grootste deel langs de Drentsche Hoofdvaart.
69	1851	1851: Het katholieke kerkhof te Oude Pekela aangelegd.
70	1852	1852: De postzegels worden ingevoerd.
71	1854	1854: Lijfstraffen geschrapt uit het strafrecht. De doodstraf wordt beperkt tot ophanging boven een luik. 1854: Het KNMI wordt bij koninklijk besluit van Koning Willem III opgericht.
72	1856	1856: De treinramp van 1856 was de eerste waarbij dodelijke slachtoffers vielen onder reizigers.
73	1858	1858: De aardappel wordt algemeen geaccepteerd als voedingsmiddel. 1858: Drenthe telt drie stoomfabrieken en ligt daarmee ver achter bij de landelijke ontwikkeling.
74	1859	1859: De eerste (verharde) grindweg wordt aangelegd van Klinkmolenbrug, via Noordbarge tot Emmen en via Odoorn naar Gieten. M.Middelveldt wordt nu genoemd als loper voor de posterijen van Borger naar Emmen en terug.
75	1860	1860: Offici?le afschaffing van de slavernij in Nederlandsch-Indi?. 1860: Hiddingh koopt het hele Compascuum inclusief de kosten voor fl 89.252,-- 1860: Hoogeveense Vaart verlengd: de eerste turf uit Bargerveen kan per schip worden afgevoerd
76	1863	1863: De slavernij wordt in Suriname afgeschaft.
77	1865	1865: Stoomvaartdienst Delfzijl-London.
78	1867	1867: De graanoogsten in Drenthe mislukken. Vooral Sleen en Zweeloo worden ernstig getroffen.
79	1868	1868: Zeven Friezen weten binnen ??n dag door de elf Friese steden te schaatsen.
80	1870	1870: Pokken epidemie in Nederland. In 1871 steigt het aantal doden tot 15.787. 1870: In Nederland wordt de doodstraf afgeschaft. 1870: Vestingwerken rond Coevorden moeten worden gesloopt. 1870: De spoorlijn Meppel-Groningen wordt geopend.
81	1871	1871: Jan Fabricius geboren in Assen.
82	1873	1873: Atjeh oorlog. Op 8 april landt het Koninklijk Nederlands Indisch Leger op de kust van Sumatra.
83	1874	1874: Kinderwet van Samuel van Houten. Arbeid door kinderen onder de 12 jaar wordt verboden.
84	1876	1876: Mata Hari wordt op 7 augustus in Leeuwarden geboren als Margaretha Geertruida Zelle.
85	1879	1879: Oprichting van de 1e politieke partij: de Antirevolutionaire Partij onder leiding van Abraham Kuyper.
86	1880	1880: Geboorte van prinses Wilhelmina. 1880: Grote veenbranden teisteren de Zuidoost hoek van Drenthe. Vooral Nieuw Weerdinge wordt zwaar getroffen.
87	1881	1881: Assen wordt aangewezen als garnizoensstad.
88	1883	1883: Vissersramp op 6 maart in Paesens-Moddergat. 17 aken met 83 opvarenden vergaan. 1883: Van Gogh schildert in Drenthe.
89	1884	1884: Er wordt een klinkerweg aangelegd tussen Emmen en Sleen. 1884: Stieltjeskanaal bevaarbaar. 1884: Opening spoorweg Groningen-Delfzijl.
90	1886	1886: Landbouwcrisis. Aardappelprijs op de markt in Meppel zakt tot een kwart van de normale prijs
91	1887	1887: In Oostzaan neemt Albert Heijn de winkel van zijn vader over.
92	1888	1888: Staking van 1200 veenarbeiders in Nieuw Amsterdam tegen gedwongen winkelnering
93	1889	1889: Er wordt een klinkerweg aangelegd tussen Emmen, Zuidbarge, Erica naar Nieuw Amsterdam 1889: Jan Fabricius wordt geldloper en krantenbezorger bij de Provinciale Drentsche en Asser Courant.
94	1890	1890: Koning Willem III overlijdt. Koningin Emma wordt regentes.
95	1891	1891: Gerard en Anton Philips richten een gloeilampenfabriek op.
96	1892	1892: Verschijning van het eerste dagblad de Telegraaf. 1892: Industrieel Willem Albert Scholten komt te overlijden. Hij was de man die veel gedaan heeft voor de veenkoloniale ontwikkeling. Hij was sociaal erg meelevend. Het Scholtenskanaal dankt haar naam aan hem zoals Klazienaveen haar naam ontleend aan zijn vrouw Klaziena van der Sluis.
97	1893	1893: Vissersramp op 1 december in Wierum. 22 vissers komen om.
98	1895	1895: Koningin Wilhelmina en Koningin-regentes Emma bezoeken Drenthe
99	1896	1896: Rond 1900 kwam de auto op het toneel. In 1896 was de Haagse fotograaf Adolphe Zimmermans de eerste die met een automobiel op de Nederlandse wegen reed.
100	1897	1897: Coevorden aangesloten op het Overijsselse tramnet.
101	1898	1898: Inhuldiging van koningin Wilhelmina te Amsterdam. 1898: De Motor Tram Omnibus van Meijer gaat rijden. 1898: De autoclub de France organiseerde een autorace tussen Parijs en Amsterdam. Tegen veler advies in had minister Lely hiervoor toestemming verleend. Later werd hij een belangrijke pleitbezorger van de auto.
102	1899	1899: Jonkheer Van Holthe tot Echten koopt als eerste Drent een auto: hij toert trots met zijn Benz door Assen. 1899: De Transvaalse Oorlog breekt uit in Zuid-Afrika
103	1901	1901: Koningin Wilhelmina huwt Prins Hendrik, Hertog van Mecklenburg.
104	1903	1903: Tram Hoogeveen-Nieuw Amsterdam rijdt voor het eerst.
105	1905	1905: Bouw van de katholieke kerk Musselkanaal 1905: In de venen bij Weerdinge worden enkele lijken gevonden die thans nog bewaard worden in het provinciaal museum in Assen. 1905: Lokaalspoorweg Assen-Stadskanaal begint diensten. 1905: 19 Juli: In een salonrijtuig van den Koninklijken trein arriveerden aan het station te Apeldoorn de Japansche Prins Arisugawa, Zijne Gemalin en Hun Gevolg. Z.K.H. de Prins der Nederlanden had Zich naar het station begeven en werd met het Wilhelmus begroet. Toen de Koninklijke trein het station binnenstoomde, hief het militair orchest 't Japansche volkslied aan.
106	1907	1907: De tramlijn tussen Coevorden en Ter Apel via Nieuw Amsterdam, Erica en Klazienaveen wordt in gebruik genomen alsook een stenen voetpad tussen Emmen en Emmer Compascuum. 1907: Prins Hendrik bezoekt Drenthe.
107	1909	1909: Prinses Juliana geboren. 1909: Opening N.O.L.S. spoorlijn Delfzijl-Zuidbroek.
108	1910	1910: Glasfabrieken in Nieuw Buinen bieden werk aan 800 mensen. 1910: Bentheimer Eisenbahn rijdt tussen Coevorden en Duitsland. 1910: Glasfabrieken in Nieuw Buinen bieden werk aan 800 mensen. 1910: 29 April: Theodore Roosevelt bezoekt ons land voor een korte tijd en heeft lunch met Koningin Wilhelmina
109	1912	1912: De ondergang van de Titanic. 1912: De eerste offici?le Elfstedentocht wordt gewonnen door Coen de Koning.
110	1913	1913: Gasselternijveen vierde havenstad van Nederland na Amsterdam,Rotterdam en Groningen.
111	1914	1914: Algemene mobilisatie.
112	1915	1915: Opening stoomtram Winschoten-Ter Apel.
113	1917	1917: Invoering van het mannenkiesrecht.
114	1918	1918: De Spaanse griep veroorzaakt wereldwijd meer dan 20 miljoen doden.
115	1919	1919: Asser binnenstad krijgt riolering 1919: Avebe opgericht in Veendam.
116	1922	1922: Invoering van het vrouwenkiesrecht. 1922: Start van de massale bosaanleg in Drenthe
117	1923	1923: Koningin Wilhelmina viert haar 25-jarig regeringsjubileum.
118	1924	1924: Sloop van tientallen keten en plaggenhutten in Sleen.
119	1925	1925: Eerste TT op stratencircuit bij Assen.
120	1928	1928: Grote veenbranden teisteren in Oost en Zuidoost Drenthe, bij de diverse plaatsen kan men een kranteartikel uit 1928 vinden over deze rampen. Druk op deze link
121	1929	1929: De beurskrach in New York. Crisisjaren. 1929: Zeer strenge winter, in Februari vroor het enige nachten 18 en 20 graden.
122	1930	1930: Crisis: de helft van de bevolking van Emmen (3300 inwoners) krijgt steun of zit in de werkverschaffing.